कुडतरकर यांच्या कादंबरीची गॉर्की आणि नायपॉल यांच्या कादंबरींशी तुलनात्मक चर्चा

अवधूत कुडतरकर यांच्या ‘दिगंबरा’ या कादंबरीची मॅक्सीम गॉर्की यांच्या ‘मदर’ आणि व्ही. एस. नायपॉल यांच्या ‘अ हाउस फॉर मिस्टर बिस्वास’ या कादंबर्‍यांची एकत्रितपणे तुलनात्मक चर्चा डॉ. आनंद पाटील यांनी केली.
Comparitive Literature : Perspectives and Progression (creative Books, New Delhi, 2005) या ग्रंथात Dialogism and Cultural Identity in Three Novels या प्रकरणात ही चर्चा आहे. या प्रकरणाचा मराठी अनुवाद डॉ. रत्नाकर भेलकर यांनी केला आहे. अनुवादीत प्रकरण ‘अवधूत कुडतरकर यांची दिगंबरा कादंबरी आकलन आणि अनाकलन’(संपादन : शरद नरेश, प्रभात प्रकाशन, जानेवारी 2014 ) या पुस्तकात समाविष्ट आहे.

पुस्तकाच्या प्रस्तावनेत संपादक शरद नरेश म्हणतात :
“डॉ. आनंद पाटील हे तौलनिक साहित्य समीक्षेचे वारकरी, धारकरी आणि मातब्बर मानकरी, त्यांनी ‘दिगंबरा’चे तौलनिक परीक्षण, मॅक्सिम गॉर्की या रशियन लेखकाच्या ‘मदर’ व वेस्ट इंडीजचे लेखक व्ही एस नायपॉल यांच्या ‘अ हाऊस फॉर मिस्टर विश्‍वास’ या कादंबर्‍यांशी केली आहे. खरं तर स्थल, काल, परिस्थिती, पार्श्‍वभूमी, उद्देश वगैरे सर्व बाबतीत तिन्ही तीन ध्रुवांवर असाव्या, अशा दूर आहेत. तरी पण तिन्हीतील जातिवाद व वर्गवादाच्या ज्याला ते सांस्कृतिक अस्मिता म्हणतात त्या संदर्भात ते या कादंबरीचा तौलनिक ताळेबंद मांडतात. प्रादेशिक पार्श्‍वभूमीवरील कादंबरीची कांही  वैशिष्ट्ये जागतिक संदर्भात मांडण्याचा प्रयत्न अभिनव आहे यात शंका नाही.’’